ibretli ve dehşetli sonu:
BABİL
Mustafa Nevruz SINACI
Tıpkı insanlar ve tüm canlı türlerde ömrün sınırlı, belirli ve kayıtlı (mukayyet) olduğu gibi, devletler, şehirler, kültür, uygarlık ve medeniyetler de muayyen ve mukayyet bir ömre sahiptir. Bir başka anlatımla “herkesin ve her varlığın mukadder bir kıyamı (isyanı) kıyameti (hitamı-sonu) vardır” diyebiliriz. Genelde bunun daima iyi ve hayırlı olması temenni edilir.
Yok oluşa doğru gidişin alametleri milyonlarca yıldır aynıdır. Hiç değişmemiştir.
KÖTÜLÜĞÜN İYİLİĞE GALİBİYETİ
Başta Mu ve Atlantis kıtaları olmak üzere; Sodom-Gomore, Lut-Hud kavimleri, Asur-Babil, Akad, Hitit, Sümer, Pompei nihayet yakın çağın Roma, Endülüs, Bizans uygarlıkları, hattâ Osmanlı medeniyeti sürecin ibretli ve dehşetli örnekleri olarak sayılabilir. Nitekim hak, adalet ve hukuku zirveden indirip zemine paspas yapan ittihat ve terakki aydınları (!) şu yaşlı arz’ın müşahede ettiği son medeniyettir. Bunun bedeli, hezimetin sebep ve sükutun amilleri ABD ve AB tarafından yakın bir zamanda kendi infisah ve tefessühleri biçiminde ödenecektir.
Gidişat oraya doğrudur. Bundan kimsenin kuşkusu olmasın.
Önemli olan: Yalan-talan psikolojik-biyolojik savaş, anarşi-terör-tedhiş yoluyla zaaf ve tuzağa düşürerek menfur emperyalist emellerine alet etmek istedikleri ülkelere; Kavanozlar dolusu kene, kanserojen mamul, her çeşidinden virüs, kobay amaçlı ilâç, ilâh ve silah ticareti için casus, AIDS taşıyıcıları, mason-misyoner ve ajan provokatör göndermekte olduklarıdır.
Bu ve benzer cürümler, başka milletler üzerindeki tasallut ve insanlık dışı tasarruflar hızla büyük bir felakete doğru yol aldıklarının somut göstergesidir.
İşin kötüsü kendilerinin yanı sıra Türkiye’yi de bu girdap/kötü gidişata sürüklemeye çalışmaları ve bu konuda ısrarlı olmalarıdır.
Vahametin bizdeki boyut ve tezahürü: İyiden iyiye “temiz eller” operasyonuna dönen Ümraniye soruşturmasında günden güne ortaya çıkan karanlık tablodur.
Öyle ki, ikinci aşamada gözaltına alınan birkaç masum ve müsemma aktör dışında; Bütünüyle zıt kutupların iç içe girmiş derin ilişkileri, her aşamada Galadyo-oligark, koza ve kripto işbirliği, olabildiğince yalan-talan, hırsızlık, yolsuzluk, görevi kötüye kullanma, ihmal ve suiistimal, anarşi-terör, tedhiş, faili malum cinayetler ve infial!..
Organizasyonun başlangıcı 1963’lere uzanıyor. Nereden baksan 45 yıllık bir mazi.
Süreye münhasır maliyet; Birbiriyle ilintili ve bağlantılı faktörler dikkate alındığında yarım milyona yaklaşan can kaybı, 500 milyar dolar civarında ekstra harcama. Geride kalan hesabı gayrikabil büyük maddi-manevi hasar, tahribat-tarumar ve sönmüş ocaklar.
SONUÇ:
İmparatorluk bakiyesi bir büyük medeniyet, genç bir devletin zevali için dış düşman, harici-dâhili bedhahlar ve işbirlikçilerinin yol açtığı kalkınma, gelişme ve yükselmeyi önleme girişimi. Tarihin acı bir tekrarı. Eğer akıl, iman ve milli bilinçle önlem alınmaz, tam bir azim, irade ve kararlılıkla son kırıntısına kadar gidilmezse varılacak nokta korkunç bir travma ve ana başlıkta betimlediğimiz: Sapkın bir uygarlığın (medeniyeti değil) ibretli ve dehşetli sonu..
Yani, Prof. Dr. Kâzım Mirşan ile Prof. Dr. Muazzez İlmiye Çığ’ın sakinlerini Türk olarak niteledikleri Sümer, Akad ve Hitit kavimleri ile meskün geniş toprakları kapsayan eski bir imparatorluk olan BABİL!...
Gidişat ve benzeşme oldukça örtüşüyor.
Bu vahim akıbetten kurtulmak, medeniyetimizi korumak, kurtarmak ve ebet-müddet kılmak uğruna belki Türkiye son şansını kullanıyor. Bu şans: Asker-Sivil, atanmış-seçilmiş, resmi, gayri-resmi bütün ülkeyi tertemiz kılmak oligarklar, gladyo-kripto ve kozaları deşifre etmek, bütün suç, suçlu-fail ve zanlıları ortaya çıkartmak; Sonu her nereye varırsa varsın ve kime dayanırsa dayansın “büyük yüzleşme ve hesaplaşmayı” mutlaka gerçekleştirmektir.
Aksi taktirde akıbet Babil.
NEYDİ TARİHİ İBRET VE DERS
Ülkemiz açısından alınması gereken dersler ile ivedilikle yapılması gerekenleri yazdık.
Şimdi merak edenler için meselenin aslına dönelim.
Hani ne demiştik?
“Bu bağlamda öyle insanlar, şehirler, devletler, kültür ve medeniyetler vardır ki, fiilen var oldukları ve tarih sahnesinde yer aldıkları (varlık ve yaşamlarını sürdürdükleri) isimleri ile müsemma bulundukları coğrafya unutulur fakat, mezkür isimler, şehirler ve devletler asla unutulmaz. Tarih sayfalarında ve hafızalarda taptaze kalır.”
ANCAK
Anılmanın, tarihe yazılmanın ve devirler boyu hatırlanmanın en güzeli “iyi” hasletlerle anılmak, örnek gösterilmek, örnek alınmak ve “örnek gösterilenin” öncülüğünde açılan yolda yürümektir. Bunun karşıtı lânetle anılmak, kötü bir örnek olarak tarihe yazılmak ve benzemekten şiddetle kaçınmaktır. Bu “kötü” örneklerin başında kıt’a bazında Atlantis, şehir bağlamında ise şüphesiz “Babil” gelir.
Günümüzle örtüşen bazı örnekler ve yakinen benzeşen çürüme-yozlaşma nedeniyle Babil’i hatırlamakta ve hatırlatmakta yarar vardır. Zira Babil, bir şehir ve barındırdığı toplum açısından hakikaten ibret alınacak bir örnektir. Hatta onların en unutulmazlarından biri, başta geleni, insanlık tarihinin en ibretlisi ve en dehşetlisidir:
BABİL
Bu talihsiz şehir Mezopotamya'da, adını aldığı Babil kenti ve etrafında kurulmuş; Prof. Dr. Kâzım Mirşan ile Prof. Dr. Muazzez İlmiye Çığ’a göre sakinlerinin ekseriyeti aslen Proto Türk soylarından gelen Sümer, Akad ve Hitit kavimleri ile meskün geniş toprakları kapsayan eski bir imparatorluktur.
Babil'in merkezi bugünkü Irak'ın El Hillâ kasabası üzerinde yer alır. Kuzey Babil ise, Şırnak ilinin İdil ilçesi güneyinde Babil köyünde kurulmuştur. Kuzey Babil halkının büyük bir kısmı Sami ırkından idiler.
Yaklaşık 3500-4000 yıl gibi çok uzun bir süre yaşamını sürdüren kadim bir devlet ve tarihî bir şehir olarak; Tevrat, İncil ve Kuran da adı geçen Babil’in, ismi kadar hakkında anlatılanlar da yüzyıllardır insanları meşgul etmektedir. Zenginlik, refah ve bolluğun safahat derecesinde, azgınlık-günahkârlığın en üst düzeyde tırmandığı ve ahlâksızlığın her türlüsünün hayâsızca yaşandığı bir şehir olarak adlandırılan Babil'in asma bahçeleri veya Babil kulesi, (ziggurat tapınağı) tarihe gecen en belirgin kavramlar olarak bilinir.
Bu, eski Orta Doğu Mezopotamya imparatorluğu, ciddi tarihi kaynaklar ve ispatlanmış verilere göre MÖ:.4000 ilâ 500 yıllarına kadar sürmüş, merkezi bugünkü Irak’ın Bağdat şehrinin güneyine düşen alanda kurulmuş (şehir plancıları ve mimarlara göre) çok muhteşem ve efsanevî bir Krallıktır. Kurulduğu devirlerde bu krallık iki kısımdan ibaretti:
Kuzey memleketlerine AKKAT ve Güney memleketlerine SÜMER adı veriliyordu.
Bir zamanlar en ihtişamlı dönemini yaşayan Babil şehri, bir gün şu ikazlarla gelişme çizgisini kaybetmeye başladı ve maruz kaldığı üst üste felaketlerle yok olma sürecine girdi.
***
"Babil de bundan böyle çöl hayvanları ve yabanî kopekler iskân edecek, sokaklarında ve şehirde artık hiç kimse oturamayacak." (1) Bu ikaz, zalim, çürümüş-kokuşmuş, ahlaken tefessüh etmiş ve sapkın insanlara bir felaket haberiydi. Tıpkı Sodom ve Gomore, Lut ve Hud halkı gibi. İkazın nedeni açıktı. Halkın kahir ekseriyeti Hazreti Adem Ata’tan intikal ve Hz. Nuh’dan mütevaris vahiy dininin (İslâm’ın) usul ve akaidini-ilkelerini terk etmiş; Çağdaş hukuk ve yasa biliminin doğum yeri olarak kabul edilen bir şehirde (devlette) hak, adalet ve hukuk anlamını; Bekâret kutsiyetini, kadın önem ve değerini, namus-iffet kavramları anlamını yitirmiş; Erkeklerde homoseksüellik almış yürümüş, rüşvet-iltimas, yalan-talan, yolsuzluk ve suiistimal toplumun iliklerine kadar nüfuz etmiş; Cinslerden biri orospu-fahişe, diğeri hayvan altı mahluk ve sapık (homoseksüel). İşte İlahi ikazın Babil’e ulaşma nedeni bu idi. İkaz’ın hükmü çok kısa sürede gerçekleşti. Şehir, bütün pislikleri çamura bulanmış illet ve insanlıktan çıkmış varlıkları ile toprağın derinlik ve tarihin karanlıklarına gömüldü.
İLAHİ İKAZ: 2 (ŞİMDİKİ NESLE)
Çok yakın bir zamanda Medine-i Münevvere den bir vasiyet metni geldi. Metnin başlangıcında şu ilginç ifadeler yer alıyor:
“PEYGAMBERİMİZ (S.A.V.) VASİYETİDİR!
Medine-i Münevvere den gelen bu vasiyetnameyi okuyunuz ve okutunuz!..
BİSMİLLAHİRRAHMANIRRAHİM
Medine-i Münevvere de Türbe-i Şerif Hatibi Şeyh Ahmet Diyor ki: 'Vallah-ül azim bu vasiyetnamede zerre kadar yalan yoktur'. Bir cuma gecesi namazımı eda edip uyumaya varmıştım. Harem-i Şerif tarafından; 'Ya Şeyh Ahmet' diye bana bir nida geldi. 'Lebbeyk Ya Rasullallah' deyip Peygamber Efendimiz (sav)'in mübarek şahsını gördüm. Rasullallah (sav) efendimiz şöyle devam etti: Ya Şeyh Ahmet!... Allah-ü Teâla huzurunda yüzüm kalmadı. Sana haber veriyorum ki: Geçen cumadan bu cumaya kadar 16000 kişi öldü. İçlerinden bir tek Müslüman çıkmadı. Gelenlerin amel defterlerini kap-kara ve sol ellerinde gördüm.
Ya Şeyh Ahmet!...
Ümmetim evvela ana ve babalarına asi oldular ve zekâtlarını men ettiler.
Hacı olup haram yemeyi adet ettiler.
Herkes nefsinden başka bir şey düşünmedi. Yüzlerinde edep ve hayâ kalmadı.
Dünya malı ile nasip olan tartılarına hıyanet etmeyi adet ettiler.
Ya Şeyh Ahmet!...
Benim ümmetlerime haber eyle: 'Yaptıkları günahlardan tövbe ve istiğfar etsinler, namaz kılsınlar, zekat vermesini adet etsinler.'
Ya Şeyh Ahmet!...
Ümmetlerime haber eyle: 'Kıyamet alametleri zuhur ediyor.
Hak Te-âlâ' ya (Allah’a, CC) asi olmasınlar.
Çok yakın bir zamanda, 3 gece güneş tutulacak. 3 günden sonra mağribten (batıdan) doğup, maşrıka (doğuya) batacak. Kuran-ı Kerim artık insanların gözüne gözükmeyecektir.
Ümmetime söyle günahlarına tövbe etsinler.
Yakın bir zamanda İsa (a.s.)’ın inmesi zuhur edecek.'
Ya Şeyh Ahmet!...
Ümmetlerime haber eyle, 'Kudret kalemiyle her kim bu vasiyetnameyi bir köyden bir köye, bir kazadan bir kazaya, bir ilden bir il’e, bir devletten bir devlete gönderirse Huzur-u Mahşerde günahları affedilir.
Hazret-i Muhammed Mustafa (s.a.v.)'yı Şahsı ile görmüş olur. Kim vasiyetnameyi işitip de yazmazsa, bir köye veya bir başka yere göndermezse, yüzü kara ola.
'Türbe-i Şerif'in Hatibi Şeyh Ahmet 3 defa yemin edip, Vallah-ül azim (büyük yemin olsun ki) bu vasiyetnamede yanlış bir bilgi verirsem, bu dünyadan öbür dünyaya imansız gideyim' dedi.
Bu vasiyetname Medine-i Münevvere de yazılmış olup 'TÜM MÜSLÜMANLAR’a gönderilmiştir. NOT: “Bunu her Müslüman’ın okuması için elinizden geleni yapınız.”
Bize gelen vasiyet bu, yorum ve değerlendirme görevi tebellüğ edene (okuyana) aittir.
Babil’e gelen ikaz da her halde bundan çok farklı değildir.
İKİ BİN YIL SONRA…
Babil asırlar sonra ilk defa arkeolog Robert Koldevey tarafından bulundu ve kazılmaya başlandı. Şehir kazıldığı döneme kadar toprak altında kaybolmuş bir haldeydi. Geçirdiği felaket çok iyi biliniyor, nesilden nesil’e anlatılıyor fakat batık şehrin yeryüzünde esamesi bile okunmuyordu. Atlantis’in Okyanusa gömülmesi gibi adeta yerin dibine batırılmış, feci-acı ve elim bir şekilde yok olmuştu.
Bâbıl' in yakınında, bu şehrin kalıntılarıyla inşa edilmiş birkaç yerleşim yeri bulunurken, Bâbıl şehri çıplak gözle görülemediği gibi, yerin tam yirmi metre altındaydı.
Arkeologlarca da merak edilen, bir zamanlar bir milyon kişinin yaşadığı rivayet edilen böyle bir merkezin nasıl yok olduğu idi. Şehrin gelişiminde esas rol oynayan âmil, o donemde "Puratta" denilen be bu günkü Fırat ve Fırat'a paralel akan Dicle nehirleri bu bölgede insanlığın ilk uygarlıkları kurmasına sebep olmuştu. (2)
Çok bereketli ve verimli olan bu topraklar "Mezopotamya" yani “iki nehir arası” manasına geliyordu. Ancak Fırat nehri o dönemde, bugünkü gibi, Ren ve Tuna nehirleriyle kıyaslanacak durumda değildi. Fırat, bazı bölgelerde, bugünkü nehirlerden farklı olarak, çeşitli kollara ayrılıyor, daha sonra tekrar aynı kollar, nehrin akış yönü boyunca birleşiyordu.
İşte Fırat'ın bu kollarının bulunduğu noktalarda ilk kavimler yerleşmeye başladı.
Bunların arasında Sümerler ve daha sonraki Sami toplulukları en tanınmışlarıdır. Bâbil şehrinin adı ilk defa, Bâbila olarak bir Sümer yazılı belgesinde ortaya çıkarken, şehrin pek de büyük olmadığı anlaşılıyor. Mesela M.O 6000'1ı yıllara dayanan Ninova şehri veya bugün dünyanın en eski şehri olarak bilinen Yeriho, M.O on binli yıllara tarihleniyor. Bâbıl bu şehirlerle kıyaslanırsa orta büyüklükteki bir yerleşim merkezi olarak tarif edilebilir.
Ancak Bâbil'in neden bu kadar meşhur olduğu sorusu sahip olduğu bazı özelliklerle açıklanabilir. Bâbil ilk defa Amurri kralı Şumuşbum tarafından alınarak, tarihi uykusundan uyandırılıyor ve başkent haline getiriliyordu. Amurriler, tarihte daha sonra Germenlerin Roma İmparatorluğu’nda yaptıkları gibi yağmacı göçebe bir kavimdi. Sonraki yıllarda Bâbil Amurriler’in idaresinde daha büyük önem kazanmaya başladı. Tâ ki M.Ö 1894-1830 sırasında Hammurabi adında biri, tahta çıkıp birbirine rakip kabileleri birleştirinceye kadar. 38 yıllık saltanatı süresince Bâbil, Hammurabi'nin güney Mezopotamya' ya hâkim olmasıyla tapınaklar, resmi binalar, tahkim edilmiş sokaklar, süslü taç kapılar ve kalın şehir surlarıyla çevrilmiştir.
***
Şehir askeri gücü yanında coğrafî olarak, Fırat ve Dicle'nin birleştiği su yollarıyla önemli bir ticaret noktasında bulunuyordu. Ortadoğu'nun en önemli ticaret yolları da Bâbıl'in yakınında kesişiyordu. Ancak tarihin bir cilvesi olarak, Hammurabı kendi adıyla anılan ‘kanunnameleriyle’ tanınırken, Mezopotamya' da birçok yerde kazı yapan arkeologlar, mahkeme kayıtlarını da ihtiva eden çivi yazısı tabletleri buldukları halde, Hammurabi kanunlarından hiç bahşetmemekteler.Babil şehrinden ve Hammurabi döneminden, Fırat nehrinin yataklarını devamlı değiştirmesi sebebiyle, pek bir kalıntı kalmadı. O tarihteki çağdaş krallıklarda olduğu gibi, Hammurabi'nin hanedanlığı ortalama üç yüzyıl sürdü. Daha sonra sırasıyla Hititler, Kaşitler, Elamiler ve Bâbıl'de yaşayanlarla akraba olan Asurlular bölgeye hakem oldular. Bütün bu istilalar süresince, Bâbıl kuşatılıp, tahrip ediliyor, tekrar imar edildikten sonra bir başka istilacı kavım tarafından yerle bir ediliyordu.
Bâbıl şehrinde, Iştar, Ereşkıgal, Marduk, (Baal) Nabu, Hadad ve Tammuz gibi putlara da tapılıyordu. Şehir M.O 16. yüz yıldan itibaren bin yıllık bir süre içinde çöküş dönemine girmişti. M.O 6. yüz yıla doğru tarihin ünlü asma bahçelerinin ve Bâbil kulesinin ortaya çıktığı sanılıyor. Antik dönemde 612 tarihinde, adı Nabukadnezar olan bir Kaldelı kral, Nınova adlı şehri bir daha yeniden kurulmayacak şekilde tahrip etti. Ninova ile birlikte bütün Asur devleti de tarihten siliniyordu. Kendisinden sonra tahta geçen ve 43 yıl devletin başında kalan 2. Nabukadnezar, M.O 587 yılında, Kudüs’ü yıktırdı ve Yahudileri sürgüne gönderdi.
Ancak Nabukadnezar bu icraatı yanında, Bâbil'i yeniden îmar ettirmesiyle de meşhur. Ünlü tarihçi Herodot, bu tarihten yüz yıl kadar sonra Bâbıl için "yeryüzündeki en güzel şehir" ifadesini kullanıyordu. Dünyanın o dönemde en önemli merkezlerini gezen birisi olan Yunanlı Herodot'un bu ifadesi şehrin önemini daha da arttırıyor. Nabukadnezar' ın Bâbil şehri, arkeologların bilgilerine göre, 8,5 km karelik bir alanı kaplarken, kesin olmasa da yine tarihçilere göre, şehirde yarım milyon insanın yaşadığı aktarılıyor.
Her yükselişin bir zevali (düşüşü) olur kaidesine bağlı olarak, diğer ünlü şehir merkezleri gibi, "dünya fahişelerinin ve iğrençliklerinin anası" olarak isimlendirilen Bâbil'in ve Allah'ın insanlara bildirdiği yolun dışına çıkanların fecî sonu gelecek nesillere ders olacak bir tarzda bu şehirde de ibret ve dehşet sahnesi halinde yaşandı.
Roma Pompei, Lut gölü civarı, Sodom, Gomore ve Bâbil en ileri derecede iskân edilirken, putperestliğin her çeşidi de tevhidin yerini almaya çalışıyordu.
Bu duruma en iyi örnek bir zamanların Mekke şehrindeki 360 put gibi, Bâbil'de de çeşitli hayali ilahlar adına 53 ayrı tapınak bulunuyordu. Bu tapınakların dışında Marduk adına kurulmuş 55 kurban yeri mevcutken, diğer çeşitli putlar adına 1300 sunak vardı.
Kur’ân-ı Kerim'de açıklanan "Biz hiçbir kavme bir uyarıcı (Resul-Peygamber) göndermedikçe onlara azap etmeyiz" ayeti burada da tahakkuk ediyordu. Bâbil'in en geliştiği dönemde dört ayrı kalın duvarla düşmanlara karşı korunduğu şehir surları içinde de 24 ayrı sokağın varlığı biliniyor. Fırat'ın iki kıyışında kurulan Bâbil, antik dönemin ilk taş köprüsüne sahip şehir olma vasfını da kazanıyordu.
Kendilerine gönderilen Peygamberleri alaya alan, önceki vahşi ve insanlık dışı hayatlarını sürdürmekte ısrarlı olan diğer kavimler gibi Bâbil halkı da Tevrat, İncil ve en son ilahî kaynak Kur'ân-ı Kerim'de anlatılan putperest kavimler gibi, yerle bir olup tarihin karanlıklarında yok oluyorlardı. Kazıyı yapan ve buluntuları Arkeologlar açısından enteresan olan nokta, antik dönemin bu şehrinin bütün ayrıntılarının fazlasıyla ortaya çıkartılması ve bilinmesiydi. Kazılardan çıkarılan cıvı yazılı kil tabletler, şehir hakkında o kadar açık, net ve detaylı bilgiler veriyordu ki arkeologlar, bu şehrin planını dahi çıkarabildiler.
Şehre kuzey istikametinden gelen ziyaretçilere Bâbil, bütün mimarisi ve ihtişamını teşhir ediyordu. Ziyaretçilerin bir kısmını oluşturan tüccar ve tapınak müdavimlerinin gözüne ilk çarpan bina, devasa surların içinden yükselen Iştar kapışıydı.
Saddam'ın aynı büyüklükte bir benzerini yaptırdığı Iştar kapışı şehrin sekiz ana giriş kapışından birini teşkil ediyordu. Şehrin sözde koruyucu ilahları adına 575 adet boğa ve ejderha tasvirleri, kapıyı boydan boya süslüyordu. Alman arkeolog Robert Koldevey harabe halindeki Babil’in kalıntıları içinde bozulmamış haldeki Iştar kapısını ilk bulan kışıydı. Irak hükümeti kapının kendilerine ait olduğunu açıklasa da, dünyanın diğer tarihi merkezlerinden kaçırılan antik eserler gibi, Iştar kapısı da taş-taş sökülerek, Berlin müzesine kaçırıldı.
Bu kapı bu gün geçmişin putperestlik fanatizmi, karanlık ve bağnazlığını hatırlatan sessiz şahitlerden biri olarak, Berlin müzesinde ziyaretçileri hayrete düşürüyor.
Şehrin ikinci dikkat çeken binası ise tarihte çok bilinen meşhur Bâbıl kulesiydi.
Kule 91 m. Yüksekliğinde olduğu gibi, Herodot'un anlattığına göre sekiz katlıydı. Aşlında bu günkü arkeolojik bilgilere göre, kulenin yedi katlı olduğu tespit edilmiştir. 1875'de bulunan bir çivi yazısı tabletine göre "Ziggurat" adı verilen bu (tapınak) kulenin bütün ölçüleri biliniyor. Tapınak olarak kullanılan kulenin temel kısmı 90x90 m boyutlarındaydı. Şehrin imarında kullanılan ağaç malzemenin Lübnan’dan getirilen sedir olması ayrı bir özellik, binalarda kullanılan güneşte güneş de pişirilmiş tuğlaların, daha sonra çevredeki yerleşim merkezlerinde kullanıldığı tespit edilmiş;. Bâbil terk edildikten sonra milyonlarca kerpiç civarda oturanlar tarafından yeni kurulan evler ve binalar için taşınmış.
Bugün Bağdat şehrinde bile bu kerpiçlerden bazıları tespit edilmiştir.
Bir ara Perslerin hâkimiyetine gecen Bâbil, daha sonra Büyük İskender’in Persleri nihai yenilgiye uğratmasıyla ikinci defa el değiştiriyordu. Bâbil halkı İskender’i II. Nabukadnezar ilan ederken, şehrin yeni hâkimi, o güne kadar dünyanın neredeyse yarışını ele geçirmiş olduğu halde, Bâbil de yakalandığı sıtma hastalığından ölüyordu.
Bu olaydan sonra şehrin günleri sayılıydı. Halkın çoğu diğer şehirlere nakledilirken, Marduk kültü (Put) önem ve değerini doğal olarak kaybediyordu. Yunan coğrafyacı Ştrabon'a göre, Bâbil birinci asrın sonunda artık hiç kimsenin yaşamadığı terk edilmiş bir şehirdi.
İçinde yaşayanların bin bir türlü turlu günahı irtikap ettikleri Bâbil böylece tarihin karanlık dehlizlerine gömülürken, Kur'ân-ı Kerım'de ki şu âyetler tarihin bu karanlık ve kâbus dolu cephesine yeni bir ışık getiriyor.
"Yeryüzünü gezin ve Allah'ı inkâr eden kâfirlerin akıbetinin ne olduğunu görün, o şehirlerden geriye kalanları, sizin geçtiğiniz yollar üzerindedir." Aşlında keşke, her harabeye, yıkılan her şehre bu gözle bakabilsek, geçmişte yaşananlardan ibret alabilsek, bu gün aynı hatalar belki de hiç yaşanmazdı. Oysa aşrımızda öylesine bir hayat sürdürenler var ki Bâbil veya Roma halkı onları görse utanırlardı.
(1) Kaynaklara göre Babil şehri (devletine) bu vahyi ileten peygamber Hazret-i Âdem (AS)’ın 19. kuşaktan torunu Hz. Salih (AS) olup; Kendisi Semûd kavmine gönderilmiş bir Peygamberdir. Bir başka rivâyete göre de Nûh, Hûd, Sâlih ve Şuayb Aleyhimüsselâm’lar Hazreti İbrahim (AS) dönemi Peygamberleri olup kabirleri, Mekke’de Zemzem ile Makâm-ı İbrâhîm arasındadır.
(2) Uygarlık ve medeniyet konusunda bir tanım ve ilmi açılım: Uygarlık manadan ari, salt maddeden ibaret, din, inanç ve vahiy mefhumundan uzak, ateist-maddeci; Medeniyet ise, mütemmim (bütün usul ve unsurlarıyla) bir madde ve mana bütünleşmesi, insani, ftri ve ilmi yaşam biçimidir.
